کد مطلب:18910 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آثار ذكر خداوند، كدامند؟

ذكر خدا آثار مُثبَتِ فراواني دارد كه به گوشه​اي از آن اشاره مي​شود.



ذكرْ از آن جهت كه با ذاكر، اتّحاد وجودي مي​يابد و ذكر خدا با حضور او همراه است، پس ذاكرخود را در مشهد خدا حاضر مي​بيند و از كمال قرب و حضورْ، طَرْفِ وافري مي​بندد لذا بر محور حيا از بسياري از افكار پليد، اخلاق رذايل و اعمال نكوهيده احتراز مي​كند «أَلَم يَعْلم بِأَنّ الله يَري» علق/14 و در مصاف با اهرمن دروني و بيرون كه او را به هوي فرا مي​خواند و بساط هوس را فراسوي او مي​گشايد بر آنها پيروز مي​شود به طوري كه براي دفع هر خطر آلودگي به گناه؛ عادلانه محفوظ مي​ماند يا براي رفْع محذور پديد آمده و گناه مرتكب شده تائبانه و مُنيبانه كوشش مي​كند «قَدْ أَفْلح مَن تَزَكّي * وَ ذكر اسْم رَبّه فَصلّي» اعلي/14ـ15 «والَذِين إِذا فَعَلوا فاحشةً أو ظَلموا أَنفهسم ذَكرو اللهَ فَاسْتَغفروا لِذنوبهم وَ مَن يَغفر الذُنوب إِلّا الله و لَم يُصرّوا علي ما فعلو و هم يعلمون» آل عمران/135 كه آيه اول مي​تواند مسئله دفع گناه را تبيين كند چنانكه آيه دوم براي تحليل رفْع گناه از راه توبه و انابه در ظلّ ياد خدا كافي است.



شيطان كه عامل نسيان و سبب سهو از حق و ذهول از صدق است چون با ذكرخدا رَجْم مي​شود، لذا ياد خداي سبحان يكي از دو اثر مُثْبَت را خواهد داشت يكي آنكه مانع پديده سهو و غفلت است و به اصطلاح جنبه دَفْع خطر دارد و ديگر آنكه نسيان پديد آمده را به توجّه و التفات تبديل مي​كند و به اصطلاح، جنبه رفع خطر را به همراه دارد «وَما أَنسانيُه إِلّا الشَيطان أنْ أَذكره» كهف/63، «وَاِمّا يُنسينّك الشَيطان فَلا تَقْعد بَعد الذِكري مَع القَوم الظالمين» انعام/68، «إِنَّما يُريد الشَيطان أَن يُوقع بَينكم العَداوة و البغضاء في الخَمر و المَيْسر و يَصُدّكم عَن ذِكر الله و عَن الصَلوة فَهل أَنتم مُنتهون» مائده/91 «اِسْتخوذَ عَليهم الشَيطان فَأنْسيهم ذِكر الله» مجادله/19 كه در اين​گونه آيات، عامل پديده نسيان، شيطان معرّفي شده است و در آيه «وَاذكُر رَبَّك إذا نَسيت» كهف/24 ياد خدا سبب برطرف شدن نسيان مي​شود و خطر آمده را رفع مي​كند.



شيطان هرگز از تعدّي نسبت به انسان صرف نظر نمي​كند، چون عدوّ مبين است و از عدوِّ مبين جز تعدّي و تجاوز مستمر چيز ديگري متوقّع نيست لذا بايد عامل دفع يا رفع آن نيز استمرار داشته باشد، از اين رو به ذكر كثير امر شده است خواه به طور عموم، مانند «يا أَيُّها الَّذِين امَنوا اذْكُروا الله ذِكراً كَثيراً» احزاب/41 و خواه به طور خصوص، نظير «واذكُر رَبّك كَثيراً» آل عمران/41 كه به نحو خاص به حضرت زكريّا(ع) كثرت ياد خدا امر شده، و هرگونه هدايتي كه بهره انبيا و اولياي الهي شده، ديگران نيز مأمور به تأسّي و اقتدا هستند، جز آنكه دليلي بر اختصاصي بودن آن حكم اقامه شده باشد و در مسئله ذكر كثير نه تنها دليلي بر اختصاص ارائه نشده، بلكه دليل بر تعميم يافت مي​شود.

---

آية الله جوادي آملي


حكمت عبادات